Het dalende aanbod van verse Noordzeevis als gevolg van de sanering is groter dan de quotavermindering door de Brexit. Zoals verwacht hebben vooral grote boomkorkotters gebruik gemaakt van de saneringsregeling. Door het grote aantal Nederlandse vissersschepen dat naar de sloop gaat, zal het aanbod van verse Noordzeevis met 30% dalen vergeleken met de vangstvolumes in 2018-2021.
Dit blijkt uit het onderzoek Decomissioning of the Dutch Cutter Sector, uitgevoerd door Wageningen Economic Research (WEcR) in opdracht van het Ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). In deze zogenoemde impactanalyse worden de sociaaleconomische gevolgen van de kottersanering op de visserijsector, visketen en de visserijregio’s toegelicht.
In het rapport zijn verschillende scenario’s uitgewerkt; alle 71 goedgekeurde aanvragen leiden tot sanering, dat is 100% en ook wanneer 90% of 80% van deze aanvragen uiteindelijk besluiten tot sanering.
Volgens het bericht van het ministerie van LNV van 4 augustus jl. zullen maximaal 54 kotters gesaneerd worden.
Het berekende 80%-scenario (56 van de 71 schepen saneert daadwerkelijk) komt het dichtst in de buurt van die 54 schepen. Uitgaande van deze 80% en een gelijke visserijinspanning door de overblijvers gaat het aanbod aan vers gevangen Noordzeevis (in kilo) door de Nederlandse kottervloot fors omlaag (-30%).
Er is gekeken naar:
- De visserijactiviteit van de vaartuigen die op 1 april 2023 waren aangemeld voor de sanering. Dit waren 71 vaartuigen op dat moment.
- De verwachte reactie qua gedrag van de blijvende vissers: blijven ze evenveel of gaan ze meer vissen?
- De landelijke en regionale gevolgen voor visclusters en visserijgemeenschappen.
80% (56 van 71 kotters) saneert
Uitgaande van het maximale aantal van 54 schepen dat saneert, dan komt het berekende 80% scenario het dichtst in de buurt. In dit scenario daalt het aanvoervolume van de soorten tong en schol met 32% en 31% vergeleken met de vangsten in 2018-2021. Daarbij wordt ervan uitgegaan dat blijvende vissers meer gaan vissen. Deze dalende vangsten zijn fors meer dan de verminderde quota voor deze platvissoorten door de Brexit.
Meest actieve en winstgevende schepen saneren
De aangemelde kotters blijken in de onderzochte periode 2018-2021 tot de meest actieve en meest winstgevende schepen van de kottervloot te behoren. Maar het pulsverbod, de hoge brandstofprijzen en dalende vangsten hebben vanaf eind 2021 de economische prestaties van deze schepen in het bijzonder sterk negatief beïnvloed. Hierdoor was saneren voor sommige vissers van hun eerder nog winstgevende kotter onvermijdelijk.
Gevolg kottersanering is meer dan alleen dalende aanvoer van Noordzeevis
Naast de dalende aanvoer van verse Noordzeevis als gevolg van de sanering zijn er ook andere effecten te verwachten. Alle Nederlandse visserijregio’s zullen naar verwachting gevolgen ondervinden van de sanering van vaartuigen, hetzij omdat een groot aantal van de vaartuigen zal worden gesloopt (zoals op Urk), hetzij omdat havens en lokale visafslagen veel Nederlandse kotters armer zijn (zoals in Zuidwest-Nederland, de Kop van Noord-Holland, de Waddenkust en IJmuiden).
Ook het verdwijnen van kennis, expertise en vaardigheden aan boord en op land (verwerkende industrie) zou voor Nederland een kantelpunt kunnen zijn. De visketen heeft inmiddels noodgedwongen alternatieven gezocht voor de dalende aanvoer van verse Noordzeevis.
Het risico bestaat wel dat de Nederlandse visclusters in de toekomst niet meer zijn toegerust op het verwerken van Noordzeevis en het onderhouden en bouwen van kotters.
In het geval dat er in de toekomst weer meer Noordzeevis kan worden gevangen, is het de vraag of er aan de landzijde voldoende bedrijven zijn die verse Noordzeevis willen en kunnen verwerken.
Dit geldt ook voor de technische en dienstverlenende industrie. Vanuit sociaal-cultureel belang zal een afname van het aantal familiebedrijven gevolgen hebben voor de verankerende rol die deze bedrijven in de visserijgemeenschappen spelen.
Urker situatie
Van de 54 aanvragen neemt Urk met 26 kotters bijna de helft voor haar rekening. Vooral grote boomkorkotters (2000 PK+) kozen hiervoor; twintig van de 26 vallen in deze categorie.
Daarnaast gaat het om twee middelgrote bokkers, twee eurokotters, één twinrigger en één flyshooter. 17 goedgekeurde aanvragen zijn uiteindelijk niet doorgezet.
Kamerbrief
Minister Piet Adema heeft aan de Tweede kamer een brief gestuurd over de uitkomst van de saneringsregeling. Deze brief is HIER te lezen.