Nu de kruitdampen van de Brexitdeal tussen de Europese Unie (EU) en het Verenigd Koninkrijk (VK) langzamerhand optrekken en kennis genomen wordt van de teksten en tabellen is slechts één zure conclusie mogelijk; de Nederlandse kottervloot is bestolen en betaalt een veel te hoge prijs voor amper vijf jaar toegang tot Britse wateren. In de laatste fase van de onderhandelingen zijn meer Nederlandse quota weg gegeven aan het VK dan in een rechtvaardige deal voor mogelijk werd gehouden. Daarnaast is er nog veel onduidelijkheid. Zo is het absoluut onduidelijk of EU-vaartuigen na 1 januari as. al in Engels water terecht kunnen.
De korting op het Noordzeequotum Tong springt het meest in het oog. In jaarlijkse stappen tot 2025 wordt het Britse tongquotum verviervoudigd (!!!). Het aandeel van het VK wordt extreem verhoogd van 4,3% naar maar liefst 17%. Uiteraard betaalt Nederland, als grootaandeelhouder in deze TAC, het leeuwendeel.
Wij hebben berekeningen gemaakt op basis van de Tong TAC 2020. Deze is 17.535 ton en het VK heeft hiervan begin dit jaar 750 ton (4,3%) gekregen. Nederland heeft 13.195 ton (75,2%) toegewezen gekregen.
De nieuwe verdeling wordt: VK 2.980 (17%) ton en EU 14.555 ton (83%), waarvan voor Nederland: 11.440 ton. Nederland raakt in deze berekening dus 1.755 ton kwijt. Dat is een 13,3% verlaging! Dit gaat in een aantal stappen maar dit recht is weg, voor altijd, definitief.
Hetzelfde geldt voor kabeljauw waar we 19% kwijt raken en het Nederlands aandeel in de TAC van 10 naar 8% gaat. Van wijting raken we zelfs 44% kwijt en bij tarbot/griet ruim 5%. Van Noordzee-schol en Noorse kreeft wordt niets overgeheveld.
Met dit definitieve verlies aan historisch vangstrecht is alleen de toegang tot Britse wateren voor de komende 5 jaar geregeld. Als de 5 jaar voorbij zijn moeten er nieuwe onderhandelingen plaats vinden over toegang tot de Britse wateren.
De EU leest het huidige akkoord zo dat we dan geen nieuwe onderhandelingen over quota-betalingen gevoerd gaan worden, er wordt vanuit gegaan dat met de huidige quota-overdracht volstaan wordt.
We moeten concluderen dat de relatieve stabiliteit in de vorm van de vaste verdeelsleutel van de TAC en Quota’s, die sinds 1983 gold, op de schop is gegaan. Bijna 40 jaar was er op dit gebied rust en wist iedereen waar hij aan toe was waar het ging om het aandeel in de TAC.
Nu zijn we veel kwijt geraakt en de Engelsen sorteren nu al voor op meer overdracht over 5 jaar. Nederland gaat er vanuit dat er geen verdere overdracht gaat gebeuren en vraagt hierover bevestiging van de Europese Commissie.
De Nederlandse vissers (20%) zijn samen met de Fransen (24%) en de Ieren (24%) de grote betalers voor de Brexitdeal visserij. In Brussel staat wel een pot van € 600 miljoen om schade door de Brexit te compenseren.
Gezien het zwaar raken van de Nederlandse visserijsector claimen we tenminste € 120 miljoen uit dit fonds. Dat geld is nodig, want, zo hebben we LNV laten weten, deze Brexit klap komt bovenop de prijsval van vis door Covid, gebiedsverlies door de Green Deal (Wind op Zee en natuurgebieden) en het verlies van Puls. Gezien al deze rampspoed is volgens VisNed een revisie van de kottervisie aan de orde.
Er is vraag naar het mechaniek hoe de permanente overdracht van quota naar het VK ingevuld gaat worden omdat er ook vissers zijn die niet in Brits water vissen.
Zeer waarschijnlijk verandert deze mechaniek niet: De EU stelt een TAC vast en een verdeling over de lidstaten. Die lidstaten verdelen dat volgens nationaal mechanisme, in Nederland via contigenten. Ook dat nationale mechanisme verandert niet. Nederland krijgt volgend jaar een quotum met daarin verwerkt een Brexit-effect.
Nederland verdeelt dat toegewezen deel van de EU TAC volgens de bestendige gedragslijn. Of hier iets op af te dingen valt en of dit tot compensabele schade voor ondernemers leidt is onduidelijk.
Juridische toetsing
We laten het akkoord zeker juridisch toetsen, immers er zijn vissers die veel geld geïnvesteerd hebben in vangstrechten om het bedrijf sterk te houden en nu gaat met een pennenstreek definitief jaarlijks tonnen €uros aan besomming definitief verloren.
Je kunt je afvragen wat het VK met dit extra tongquotum gaat doen, niemand ziet toch gebeuren dat dit land een vloot van bijvoorbeeld 20 boomkorkotters gaat opbouwen die jaarlijks 150 ton tong gaan aanvoeren?
Veel meer ligt voor de hand dat we in de toekomst onze tong via ruil terug kunnen krijgen en dat er dan veel betaald moet worden in de vorm van andere vangstrechten/quota.
Onduidelijkheden
De overeenkomst bestuderen we op dit moment intensief. Het zijn voor visserij 10 pagina’s met juridisch Engelse tekst en 6 pagina’s met tabellen gevuld met kleine cijfertjes. Dit doen we samen met onze Europese collega’s in EUFA-verband.
Dit levert veel vragen op. Wat is de uitleg van ingewikkeld geformuleerde bepalingen? Maar ook hoe gaat het met de beheerplannen op de Noordzee ? Hoe wordt de aanlandplicht verder ingevuld?
Een belangrijke vraag is ook hoe ruilen tussen het VK en EU-lidstaten ingevuld gaan worden. Dat ging soepel, vaak tussen PO’s, bijna op bedrijfsniveau, zoals zgn. ínter-company ruilen’.
Gaat dat straks net als met Noorwegen waar die mogelijkheid slechts één keer per jaar voorbij komt, bij de totstandkoming van het EU-Noorwegen-akkoord? Gezien de jarenlange werkwijze zou dit voor beide partijen een drama zijn.
In de Brexit-overeenkomst is een bepaling opgenomen dat partijen voor 1 juli 2021 via een advies van een Fisheries-committee, die op grond van de Brexit deal gevormd wordt, een besluit kunnen nemen tot een speciaal ruilregime tussen het VK en de EU-lidstaten.
Vanuit onze European Fisheries Alliance willen we betrokken worden bij die plannen. De inzet van VisNed zal zijn om het ruilmechanisme zo dicht mogelijk bij de bestaande situatie te houden met meerdere ruilmomenten gedurende het jaar.
Voorlopige documenten 2021
Vandaag of morgen ontvangen alle kotters de enveloppe met documenten van de RVO.
Ondanks het bereikte Brexit-akkoord ontbreken nog de formele machtigingen voor de toegang tot elkaars wateren en de details over het vervolg proces voor het vaststellen van de definitieve vangstmogelijkheden voor 2021.
Vandaar ontvangen de leden van de RVO:
- Vismachtiging EU-wateren Noordzee en evt. van toepassing EU-wateren Kanaal
- Voorlopige contingent(en).
Deze vismachtiging is voorlopig alleen geldig in EU-wateren, er mag vooralsnog niet in Britse en Noorse wateren worden gevist. Voor Britse (vlag)kotters geldt dat zij per 1 januari as. vooralsnog niet in EU-wateren mogen vissen en alleen in “eigen” water Brits water actief mogen zijn. Varen in elkaars water mag wel, vissen pas nadat over en weer vismachtigingen zijn toegekend.
Voor elk relevant Nederlands vaartuig is een vismachtiging Britse wateren aangevraagd. Vanuit de Europese Commissie en lidstaten wordt druk uitgeoefend om zo snel mogelijk toestemming vanuit het VK te krijgen om deze machtigingen af te kunnen geven. Overigens gaat het voor alle EU-landen bij elkaar om 1.800 vaartuigen die in Britse wateren willen vissen.
Er mag niet in Britse wateren gevist worden vóórdat een machtiging voor deze wateren is ontvangen. Zodra de toestemming er is worden leden daarover per omgaande geïnformeerd. Dan zal ook blijken of het VK nadere (technische) voorwaarden aan het vissen in Britse wateren stelt. Dit geldt voor bijvoorbeeld pulsvisserij. Hierover kunnen leden contact opnemen met hun PO.
Zoals eerder aangegeven hebben tijdens de Visserijraad op 15 en 16 december de Europese lidstaten afgesproken voorlopige TAC’s en quota vast te stellen voor het eerste kwartaal van 2021. Dat is besloten omdat op dat moment nog geen akkoord was met het VK.
Door voorlopige quota vast te stellen kan per 1-1-2021 in ieder geval de visserij in EU wateren doorgaan. De contingent hoeveelheid die de leden nu ontvangen is vastgesteld aan de hand van deze voorlopige hoeveelheden. Deze bedragen voor de meeste bestanden 25% van de desbetreffende TAC uit 2020.
Zodra er meer informatie beschikbaar komt informeren wij de leden hierover zo spoedig mogelijk.